وسواس فکری شدید مذهبی چیست؟
هدف از دین و دینداری آرامش دل و تسکین آلام می‌باشد. گاهی اتفاق می‌افتد که افکار و اعمال وسواس گونه، دین و ارزش های اخلاقی فرد را نشانه گرفته و او را دچار اضطراب و پریشانی می‌کند. اینجاست که فرد تشخیص اختلال وسواس مذهبی گرفته و باید درمان شود.
اختلال وسواسی جبری (OCD) نوعی اختلال اضطرابی محسوب میشود که شامل تکرار، وسواس ناخواسته و اجبارهای تکراری است. وسواس ها افکار مزاحمی هستند که باعث پریشانی شدید در فرد می‌شوند با وجود اینکه شخص خودش متوجه میشود که وسواس هایش در نتیجه ترس های اغراق آمیزی است که احتمال بروز آنها وجود ندارد.
اختلال وسواس فکری با افکار ناخواسته و اضطراب درباره چیزی و رفتار‌هایی از روی اجبار مشخص میشود که فرد مبتلا به این بیماری به این اعمال دست می‌‌زند تا اضطراب خود را کاهش دهد. وسواس فکری انواع مختلفی دارد که وسواس مذهبی یکی از انواع آن می‌باشد.
وسواس مذهبی به دهه ۱۶۰۰ میلادی یعنی به زمان کاتولیک ها برمی‌گردد. در آن زمان مشاهده شد که بسیاری از راهبان بیش از حد به دعا و نیایش می‌پرداختند. رفتارهای آنها در واقع بیانگر عشق واقعی آنها به خدا نبود بلکه آنها تلاش می‌کردند تا به یک ایمان غیر واقعی دست پیداکنند.
وسواس مذهبی از اختلالات روان شناختی است که نسبت به سایر اختلالات، پیشینه تحقیقاتی غنی تری دارد. اما بسیاری از متون روان شناختی و روان پزشکی موجود فاقد مطالعات علمی منسجم در زمینه این اختلال است. پژوهش ها نشان داده اند که اغلب اوقات، بیماران مبتلا به این وسواس، به طور مشخص از الگوهای فکری ناکارآمدی که مرتبط با موضوعات اخلاقی و مذهبی است تبعیت می‌کنند.
دلایل رایج در وسواس مذهبی
ترس از یک زندگی پر از گناه یا زندگی که مورد رضای خداوند نباشد.
ترس از انجام کاری که با ارزشهای اخلاقی و دینی تان همخوانی نداشته باشد.
به طور مدام پرسیدن این پرسش که آیا به اندازه کافی دعا کرده ام و یا کارهای درست و نیکو انجام داده ام.
اجبارهای رایج در وسواس مذهبی
دعا کردن بیش از حد
خواندن نماز یا دعا بارها و بارها تا جایی که به مرحله ای از یقین برسد که آن اندازه نماز و دعا خوانده است تا مورد قبول خدا واقع شود.
اطمینان خاطر
به طور مدام به دنبال اطمینان طلبی از خداست.
تفکر بیش از حد
اطمینان یافتن از اینکه حرفی نزده است که نسبت به خدا کفرآمیز باشد.
رفتن به مسجد و معبد و کلیسا
فرد مبتلا به این وسواس مدام در اماکن مذهبی حضور دارد تا خدا را پرستش کند.
اعتراف به گناه
اعتراف بیش از حد به گناهان در حضور کشیش، روحانی یا هر فرد دیگری که از نظر مذهبی برای او ارزشمند است.
تفکرات کفرآمیز
داشتن تداعی ها و معانی ای که تصور می‌کند کفر آمیزو توهین آمیز نسبت به خدا می‌باشند.
تصورات غلط رایج در وسواس مذهبی
OCD فقط به یک شکل وجود دارد و زیر مجموعه هایی مثل وسواس مذهبی ندارد.
اگر شما رنج بیشتری بکشید از دیگران با ایمان ترهستید.
شما از افرادی که رنج نمی‌کشند باشخصیت تر، اخلاقی تر و مذهبی تر هستید.
چگونه بفهمیم که به وسواس فکری مذهبی دچار شده ایم؟
در مشاوره وسواس در نظر گرفته میشود که هر فردی ممکن است افکار مزاحم و ناخوانده ای داشته باشد ولی این به معنای داشتن اختلال OCD نیست. برای افرادی که دچار OCD هستند این افکار می‌تواند فرسایشی بوده و باعث ناراحتی و اضطراب شدید در فرد بشود.
شما هر چه قدر هم که سعی و تلاش می‌کنید، این افکار از ذهنتان بیرون نمی‌روند. اگر شما دچار وسواس فکری مذهبی باشید مراسم و آیین های مذهبی را آنقدر انجام می‌دهید تا به استاندارهای قابل قبول در نظر خدا و جامعه برسید. همیشه در انجام مراسمات و آیین های مذهبی احساس کمبود می‌کنید و گمان می‌کنید در انجام تکالیف دینی کوتاهی کرده اید.
داشتن افکار مزاحم از شما آدم بدی نمی‌سازد. در واقع این افکار در نتیجه کارکرد نادرست مغز هستند و نشان دهنده شخصیت شما نیستند.
نمونه هایی از وسواس فکری مذهبی روزانه:
شما درباره پیامبران افکار مزاحم و توهین آمیز دارید. شما هر روز و شب برای طلب مغفرت دعا می‌کنید. حتی ممکن است به دنبال اعتراف به گناهان باشید.
یا مثلا شما در یک موسسه حقوقی وکیل هستید و مرتباً کیف خود را بررسی می‌کنید تا مطمئن شوید که ناخواسته قلم یا کاغذی را سرقت نکرده باشید.
یا مثلا گفته اید که ساعت ۴:۳۰ بعد از ظهر به منزل رسیدید ولی در واقع ساعت ۴:۳۱ به منزل آمده اید در این مثال از اینکه زمان را دروغ گفته اید می‌ترسید و برای اینکه احساس امنیت و آرامش داشته باشید زمان دقیق آمدنتان را دوباره بازگو می‌کنید.
خانواده چگونه می‌تواند به وسواس مذهبی فرد کمک کند؟
خوب است که اعضای خانواده و دوستان خود را درگیر این موضوع کنند. اگر آنها متوجه گرایشهای بیش از حد محتاطانه یا مذهبی شما شوند، بهترین کمکی که می‌توانند بکنند این است که به شما اطلاع دهند که این یک بیماری قابل درمان است. آنها نباید با گفتن جملاتی مانند “البته شما گناهی مرتکب نشده اید ” یا “خدا این گناه را می‌بخشد.”
بخواهند به فرد اطمینان خاطر بدهند چرا که این جملات در کوتاه مدت فرد را راحت می‌کند و ممکن است به او آرامش دهد اما در طولانی مدت OCD او را بدتر می‌کند. اگر افراد خانواده می‌خواهند در درمان وسواس فرد کمک کنند باید یاد بگیرند که برای بهبود فرد چه کارهایی را انجام دهند و چه کارهایی را انجام ندهند.
آیا درمان وسواس مذهبی امکان پذیر است؟
آری ! مبتلایان به وسواس مذهبی می‌توانند با استفاده از روش مواجهه سازی و جلوگیری از پاسخ یا ERP بهتر شوند. این درمان زمانی استفاده میشود که شما خود را داوطلبانه بارها و بارها در معرض منبع ترس خود قرار می‌دهید و خود را با آن ترس مواجهه می‌کنید، بدون اینکه مجبور باشید ترستان را متوقف کنید یا آن را خنثی نمایید. با چندین بار مواجهه شدن با ترستان در واقع شما مغزتان را مجبور می‌کنید تا دریابد که ترستان چقدر بی منطق بوده است.
نمونه هایی از درمان ERP :
مثلا ممکن است فرد را درمعرض برداشتن تکه های کوچک پنیر از غرفه پنیر فروشی در یک فروشگاه قرار دهند و بعدهم به او اجازه دهند تا برود. بدین ترتیب ایده ی دزدی کردن را برای او شبیه سازی کرده اند حتی اگر در واقعیت اینگونه نباشد.
یا ممکن است از فرد خواسته شود تکه کاغذی را برداشته و آن را به شکل زباله در خیابان بیاندازد.
این ریسک ها بتدریج افزایش می‌یابد تا جایی که از فرد خواسته شود به مقدسات اهانت کند، مثلا ممکن است از او خواسته شود بگوید حضرت مریم باکره نبوده است.
درمان های دیگری نیز برای درمان این اختلال وجود دارد :مثلا درمان ذهن آگاهی مبتنی بر درمان شناختی رفتاری(CBT) که به مردم این آموزش را می‌دهند که الگوهای منفی فکری و رفتاری خود را مشخص کرده و بفهمند و سپس آنها را تغییر دهند.
به بیماران در طول جلسات درمان شناختی رفتاری مهارت های حل مساله آموزش داده میشود و سپس به آنها دستورالعمل هایی داده میشود تا بیماران با تمرین کردن این دستورات در طول زمان عادات مثبت را در خود شکل دهند.
آیا درمان دارویی موثر است؟
درمان دارویی در کنار ERP می‌تواند مفید باشد ولی جایگزین این درمان نمی‌شود. داروهای خانواده بازدارنده باز جذب سروتونین یا SSRIها، موثرترین دارو برای درمان OCD هستند.
SSRIها عملکرد طبیعی سروتونین را افزایش می‌دهند. این داروها برای درمان افسردگی اساسی و اختلالات اضطرابی نیز استفاده می‌شوند. از جمله مهم ترین نمونه های این خانواده لکزاپرو، پروزاک، پاکسیل و زلوفت می‌باشند.
منبع : آویژه
