درمان اختلال وابستگی ناایمن
دلبستگی ناایمن، شکلی از ارتباط آلوده به ترس است؛ ترس از دست دادن و ترس از صمیمیت، که محققان شکل گیری آن را به کودکی نسبت می دهند. اولین تجربه دلبستگی هر انسانی با مادر است. چگونگی رابطه ای که مادر با کودک شکل می دهد، نوع دلبستگی را معین می کند. الگوی دلبستگی در نوع روابط سلامت روان و تعاملات ما در بزرگسالی موثر است. اگر این رابطه درست شکل نگرفته باشد، فرد دچار الگوی دلبستگی ناایمن می شود.
در الگوی رفتاری نامناسب، چون کودک به افراد ابتدایی زندگی اعتماد می کند، بنابراین نمی تواند به کس دیگری اعتماد کند و از ایجاد روابط صمیمانه عاجز است.
اهمیت دلبستگی
تجربیات مثبت متعدد با یک مراقب، به کودکان کمک می‌کند تا یک دلبستگی ایمن را ایجاد کنند. زمانی که یک فرد بزرگ‌سال به داد و فریادهای کودک با تغذیه، تعویض پوشک و یا تکان دادن او پاسخ می‌دهد، کودک یاد می‌گیرد که او می‌تواند به آن فرد بزرگ‌سال اعتماد کند تا امنیت و مراقبت او را برای نیازهای خود نگه دارد. کودکانی که به طور ایمن دلبسته شده‌اند تمایل دارند تا:
روابط بهتری با دیگران برقرار کنند
مشکلات را راحتتر حل کنند
چیزهای جدید را امتحان کنید و به طور مستقل به بررسی و اکتشاف بپردازند
واکنش‌هایی با شدن کمتربه استرس داشته باشید
کودکانی که پاسخ‌ها یا واکنش‌های منفی یا غیرقابل‌پیش‌بینی را نسبت به یک مراقب تجربه می‌کنند، ممکن است سبکی از دلبستگی ناایمن را ایجاد کنند. آنها ممکن است بزرگسالان را غیرقابل اعتماد تلقی کرده و به راحتی به آنها اعتماد نکنند.
کودکان با دلبستگی‌های ناایمن ممکن است:
- از مردم دوری کنند
- پریشانی اغراق‌آمیز داشته باشند
- عصبانیت، ترس و اضطراب را نشان دهند
- از تعامل با دیگران خودداری کنند
دلبستگی ایمن و ناایمن چیست؟
والدینی که به کودکان خود اهمیت می دهند، نسبت به نیاز های آنها حساس هستند و به موقع به آنها پاسخ درست می گویند؛ زمینه ساز ایجاد دلبستگی ایمنی در فرزند خود هستند. این کودکان در کنار والدین احساس امنیت و آرامش دارند؛ در زمان دوری از آنها، دلتنگ می شوند؛ با دیدن آنها خوشحال می شوند و پدر و مادر خود را به غریبه ها ترجیح می دهند.
مواقعی که کودک توجه لازم را از والدین نگیرد یا به صورت گه گاه و متناقض این توجه را بگیرد، دلبستگی ناایمن در او شکل می گیرد. والدینی که در برخورد با کودک ثبات رفتاری ندارند، گاهی به او محبت می کنند و گاهی او را پس می زنند؛ در نهایت کودک را دچار سردرگمی می کنند و او با خود فکر می کند که آیا والدینش او را دوست دارند یا نه؟ چه خطایی از او سرزده است؟
نشانه های دلبستگی نا ایمن چیست؟
افرادی که دلبستگی ناایمن دارند، نشانه های زیر را دارند:
همیشه با من باش
برای مثال فردی که دلبستگی ناایمن دارد، همیشه می خواهد همسرش تمام وقتش را با او بگذراند و پیش کس دیگری نباشد؛ یا می خواهد همسرش بدون او هیچ کاری نکند.
شک کردن
افرادی که دلبستگی ناایمن دارند، مدام به همسر خود شک می کنند و می خواهند تمامی افرادی که با او در ارتباط است را بشناسند و به همسر خود اطمینان ندارند. از او راجع به ارتباطاتش سوال می پرسند و به همه شک دارند.
ناتوانی در ایجاد رابطه نزدیک و صمیمانه
نمی توانند رابطه صمیمانه با همسر خود ایجاد کنند؛ آنها دیواری به دور خود کشیده اند، که مانع هر گونه صمیمیتی می شود.
ترس روابط نزدیک
فرد قادر به ایجاد روابط نزدیک نیست؛ چرا که می ترسد آسیبی به او برسد. این یک تناقض در فرد ایجاد می کند. از سویی دوست دارد با فرد مورد علاقه شان ارتباط ایجاد کنند؛ از سویی او را رد می کنند.
بی اعتمادی
او هیچ وقت به همسر خود به طور کامل اعتماد نمی کند؛ چرا که فکر می کند قرار است روزی به او خیانت کند.
ترس از ترک شدن
او فکر می کند روزی همسرش او را ترک می کند و دلیل منطقی برای این ترسش ندارد؛ بنابراین از نزدیک شدن به او اجتناب می کند. فرد از صمیمیت می ترسد، چون مادرش در کودکی او را تنها گذاشته است.
کنترل گری
ترس از ترک شدن و خیانت، باعث می شود این فرد روابط صمیمانه اش را کنترل کند؛ امر و نهی می کند و همیشه دوست دارد بر همسرش تسلط داشته باشد.
مشکل داشتن با ابراز محبت
این فرد با ابراز محبت و رفتارهایی که صمیمت را نشان می دهد، مشکل دارد. اگر کسی را ببیند که در جمع دیگری را بغل می کند، ناراحت می شود. ریشه این رفتار در کودکی فرد است؛ او در کودکی مورد محبت مادرش نبوده است و یاد نگرفته چگونه محبت کند یا محبت دریافت کند.
انواع اختلالات دلبستگی
DSM-V دو اختلال دلبستگی متمایز را تشخیص می‌دهد: اختلال آمیختگی اجتماعی بازداری نشده و اختلال دلبستگی واکنشی. یک نشانه کلاسیک از اختلال آمیختگی اجتماعی بازداری نشده، دوست شدن بیش از حد با افراد غریبه است. یک کودک ممکن است به دنبال آرامش از جانب یک غریبه باشد، روی زانوی غریبه‌ای بنشیند و هیچ گونه پریشانی را در زمانی که یک مراقب وجود ندارد از خود نشان ندهد.
اختلال دلبستگی واکنشی نوعی اختلال در کودکی یا اوایل کودکی است که شامل شکست در جستجوی آسایش از جانب یک مراقب است. کودکی که دلبستگی واکنشی دارد ممکن است در مقابل آسایش جسمی ارائه شده از جانب یک مراقب مقاومت کند، از تماس چشمی خودداری کرده و بیش از حد مراقب باشد. اغلب کودکان مبتلا به اختلال دلبستگی واکنشی، انواع رفتارهای مشکل‌ساز را نشان می‌دهند.
اختلالات همایند
اختلالات دلبستگی، از ارتباط نزدیک نداشتن با مراقبین فراتر می‌رود. کودکان مبتلا به اختلالات دلبستگی به احتمال زیاد از لحاظ آکادمیکی، اجتماعی، عاطفی و رفتاری تقلا می‌کنند. آنها در معرض خطر بالاتر ایجاد و توسعه مسائل قانونی در دوران نوجوانی قرار دارند.
کودکانی که اختلالات دلبستگی دارند، از ضریب هوشی‌های کمتری برخوردارند. آنها همچنین در معرض خطر بالاتری برای دارا بودن مشکلات زبانی قرار دارند.
آنها همچنین بیشتر احتمال دارد اختلالات روانی نیز داشته باشند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳ که کودکان مبتلا به اختلالات دلبستگی را مورد معاینه قرار داد نشان داد که:
۵۲ درصد مبتلا به ADHD (اختلال کم توجهی-بیش فعالی) بودند
۲۹ درصد اختلال نافرمانی مقابله جویانه داشتند
۲۹ درصد اختلال رفتاری داشتند
۱۹ درصد PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) داشتند
۱۴ درصد یک اختلال مربوط به طیف اوتیسم داشتند
۱۴ درصد یک فوبیای خاص داشتند
۱ درصد یک اختلال تیک داشتند
به طور کلی، ۸۵ درصد از کودکان علاوه بر داشتن اختلال دلبستگی، یک اختلال یا بیماری روانی دیگری نیز داشتند.
اختلالات دلبستگی همچنین ممکن است با خصیصه‌های سایکوپاتیک مرتبط باشد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ نشان داد که کودکان مبتلا به اختلالات دلبستگی به احتمال زیاد خصیصه‌های بی‌احساسی و بی‌مهری را نشان می‌دهند. در حالی که شواهدی مبنی بر اینکه این دو به هم مرتبط هستند وجود دارد، اما هیچ گواهی دال بر اینکه اختلالات دلبستگی منجر به یک سایکوپات یا بیمار روانی شوند وجود ندارد.
دلبستگی ناایمن چه بر سر روابط می آورد؟
دلبستگی ناایمن رابطه را دشوار می کند. همسر این فرد همیشه باید در مورد ارتباطاتش جواب پس دهد؛ آزادی لازم را ندارد و نمی تواند به خوبی ابراز علاقه کند. این فرد به خاطر ترس از دست دادن، دیواری به دور خود کشیده است و نمی تواند رابطه نزدیکی با همسرش ایجاد کند.
افراد با دلبستگی ناایمن در روابط
افراد با دلبستگی ناایمن، رفتارهای متفاوتی در رابطه از خود نشان می دهند که در ادامه به آنها می پردازیم.
۱- دلبستگی نوع اضطرابی
افراد با الگوی دلبستگی ناایمن اضطرابی، در رابطه چسبنده هستند و ترس از ترک شدن دارند. این نگرانی را با تماس های مداوم با شریک عاطفی از خود نشان می دهند.
این افراد هنگامی که مشکل کوچکی در رابطه ببینند، بسیار ناراحت و نگران می شوند و از خود سوال می کنند “نکنه شریک زندگیم منو ترک کنه؟” یا “نکنه فرد دیگه ای رو برای زندگی انتخاب کرده؟”
باید گفت که این افراد به شدت از تنهایی می ترسند.
۲- دلبستگی نوع اجتنابی
افراد با دلبستگی ناایمن اجتنابی، بیشتر به فکر استقلال خود هستند و تمایلی به بودن در رابطه ندارند؛ اگر وارد رابطه شوند نیز هیچ تلاشی نمی کنند، چون فکر می کنند دیر یا زود این رابطه از هم می پاشد.
همچنین در رابطه چندان صمیمی نمی شوند؛ درخواست کمک نمی کنند؛ از تعهد فراری هستند و آشنایان زیاد و دوستان صمیمی کمی دارند.
افراد با دلبستگی ایمن در روابط
افراد با دلبستگی ایمن، هراسی از تنهایی ندارند.
از روابط صمیمانه لذت می برند.
می توانند به صورت طولانی به افراد اعتماد کنند.
می توانند از دیگران کمک و حمایت دریافت کنند.
عزت نفس بالایی دارند.
می توانند احساسات خود را با دیگران به اشتراک بگذراند.
علل اختلال دلبستگی واکنشی
هیچ کس به طور دقیق نمی داند چرا برخی از کودکان به اختلالات دلبستگی مبتلا می شوند در حالی که دیگران در همان محیط زندگی نمی کنند. اما محققان توافق دارند که بین اختلالات دلبستگی و غفلت یا محرومیت قابل توجه، تغییرات مکرر در مراقبان اصلی یا تربیت در محیط های نهادی رابطه وجود دارد.
سواستفاده (جسمی، عاطفی یا جنسی)
عدم مهارت والدین یا مراقبان در نگهداری از کودک
مسائل خشم والدین
بی توجهی والدین
والدینی که شرایط روانی مساعدی ندارند
قرار گرفتن در معرض الکل یا مواد مخدر قبل از تولد
اکثر کودکان مبتلا به اختلالات دلبستگی غفلت جدی را تجربه کرده اند، و اغلب آن ها ضربه روحی یا تغییرات مکرر در مراقبان را تجربه کرده اند.
اختلالات دلبستگی در جمعیت عمومی تقریباً نادر است. کودکان تحت مراقبت مادری یا کودکانی که در آن ها نهادینه شده اند بیشتر در معرض خطر هستند. جمعیتی که بیشتر در معرض خطر هستند عبارتند از:
کودکانی که در مهدکودک یا موسسه های مختلف دائما بوده اند
کودکانی که مدتی را در یک پرورشگاه گذرانده اند
کودکانی که پرستار و مراقبان آن ها دائما تغییر می کند
کودکانی که چندین رویداد آسیب زا را تجربه کرده اند
کودکانی که پس از تشکیل پیوند سالم از سرپرست اصلی گرفته شدند
تشخیص اختلال دلبستگی واکنشی
یک روانپزشک کودک یا روانشناس می تواند یک معاینه دقیق و عمیق را برای تشخیص اختلال دلبستگی واکنشی انجام دهد. ارزیابی کودک شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
مشاهده مستقیم تعامل کودک با والدین یا مراقبان
جزئیات مربوط به الگوی رفتاری کودک در طول زمان
نمونه هایی از رفتار در موقعیت های مختلف
اطلاعاتی در مورد تعامل با والدین یا مراقبان و دیگران
سوالاتی درباره خانه و وضعیت زندگی کودک از بدو تولد
ارزیابی و بررسی توانایی والدین در مراقبت از کودک
پزشک می خواهد سایر اختلالات روان پزشکی با علائم مشابه را رد یا تایید کند که آیا کودک بیماری روانی دیگری دارد. این بیماری ها عبارتند از:
- ناتوانی ذهنی
- سایر اختلالات شخصیتی
- اختلال طیف اوتیسم
- اختلالات افسردگی
درمان اختلال دلبستگی
مهم‌ترین جنبه کمک به یک کودک برای توسعه یک دلبستگی ایمن، شامل ایجاد یک محیط پایدار و سالم است. کودکی که به بیرون پریدن‌ها از خانه‌ای به خانه‌ای دیگر برای مراقب و نگهداری ادامه می‌دهد یا کسی که در یک یتیم‌خانه زندگی می‌کند، به احتمال زیاد یک رابطه سالم با یک مراقب ایجاد نمی‌کند.
حتی در زمانی که کودکِ مبتلا به اختلال دلبستگی در یک خانه دوست داشتنی با یک مراقب ثابت قرار می‌گیرد، علائم بلافاصله برطرف نمی‌شوند. آنها تمایل دارند تا که مراقبان خود را کنار گذاشته و مشکلات رفتاری اغلب ان دسته از افرادی که در اطرافشان هستند را پراکنده می‌سازد. آنها معمولاً نیاز به درمان ادامه‌دار دارند.
درمان روانی که شامل مراقبان می‌شود، می‌تواند به کودکان کمک کند یاد بگیرند تا دلبستگی‌های امن بیشتری ایجاد نمایند. بیماری‌ها یا اختلالات همایند نیز باید درمان شود.
درمان معمولاً شامل موارد زیر است:
روان درمانی
روان درمانی برای اختلالات دلبستگی بر شناسایی مناطق مشکل ساز و کاهش رفتارهای مشکل ساز متمرکز است. این کار را می توان به تنهایی با یک درمانگر انجام داد اما ممکن است مراقبان نیز درگیر شوند.
آموزش مهارت های اجتماعی
رشد مهارت های اجتماعی می تواند به کودکان کمک کند تا یاد بگیرند چگونه در مدرسه و محیط های اجتماعی تعامل بهتری با دیگران برقرار کنند. کودکان می توانند برای کمک به کسب اعتماد به نفس و تجربه، این مهارت ها را با درمانگر و مراقب خود انجام دهند.
خانواده درمانی
در طول درمان دلبستگی، درمانگر ممکن است از تئوری دلبستگی برای کمک به مراجعان برای شناخت الگوهای دلبستگی و ایجاد روابط قابل اعتماد در خانواده استفاده کنند.
از آنجایی که مشکلات سلامت روان می‌تواند برای شریک زندگی، فرزند یا خانواده نیز نگران کننده باشد و بر آن ها نیز تاثیر می گذارد، خانواده درمانی می تواند مفید باشد.
درمان دلبستگی می تواند به شما در تکنیک های فرزندپروری و زندگی خانوادگی، ایجاد رابطه حمایتی و تغییر الگوهای دلبستگی منفی که در دوران کودکی شما شکل گرفته است، کمک کند.
گشتالت درمانی|درمان دلبستگی ناایمن
هدف درمان گشتالت کمک به فرد برای تشخیص مسئولیت خود در تعاملات روزمره با تمرکز بر این است که چرا رفتارهای او باعث ایجاد رویدادهای خاص می شود.
از آنجا که بسیاری از مشکلات دلبستگی ممکن است ناشی از انکار مسئولیت شخصی باشد، گشتالت درمانی می تواند یک روش درمانی مفید برای بزرگسالان مبتلا به اختلالات دلبستگی باشد.
درمان شناختی
درمان شناختی به فرد کمک کنند تا منطق معیوب و رفتارهای ناخواسته را تشخیص دهد تا فرد به مرور در جهت اصلاح باورهای خود تلاش کند.
رفتار درمانی
رفتار درمانی بر رفتارهای فرد و استفاده از تکنیک های خاص برای کنترل رفتارهای ناخواسته ناشی از دلبستگی تمرکز دارد.
درمان جامع نگر
درمان جامع شامل استفاده از چند تکنیک روان درمانی به طور همزمان است. درمانگر با استفاده از روش کل نگر ممکن است یک رویکرد درمانی مخصوص برای هر مراجعه کننده ایجاد کند تا به آن ها کمک کند رفتارهای دلبستگی ناسالم را پشت سر بگذارند.
به عنوان مثال، ممکن است از یک یا چند تکنیک روان درمانی برای شناسایی مشکلات موجود استفاده شود و روش های کاملاً متفاوتی برای درمان داشته باشند. در درمان جامع، تمرکز بر نتیجه است، نه روش درمان.
درمان انسان گرایانه
در درمان انسان گرایانه، درمانگر و فرد با هم کار می کنند تا علت رفتارهای ناسازگار را کشف کنند. درمان انسان گرایانه، فرد را به سمت کسب خرد و خودآگاهی ذهن سوق می دهد.
اختلالات دلبستگی بزرگسالان از دوران کودکی شروع می شود. درمان انسان‌گرایانه به مراجعین کمک می کند تا راه‌های تغییر رفتارهای مضر و کاهش دلبستگی را کشف کنند.
منبع : فرزانش
