بررسی و تحلیل ویژگی های اختلال شخصیت نمایشی (هیستریونیک)

اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک چیست؟

شخصیت نمایشی بسیار تمایل به جلب توجه دارد تا جایی که برای رسیدن به این مقصود به کارهای نامتعارفی مثل خودکشی دست می زند. اگر نتواند نظر دیگران را به خود جلب کنند، سرخورده و افسرده می شود. به طور خلاصه این افراد معتاد به توجه دیگران هستند.
دیگران نیز در برخورد با شخصیت نمایشی گاه گیج می شوند، چرا که هر چقدر هم به او توجه شان را بدهند باز هم گویی در یک ظرف تو خالی در حال آب ریختن می باشند. همزمان با اختلال شخصیت هیستریونیک احتمال دیگر اختلالات شخصیت به طور همزمان نیز وجود دارد. در ادامه از گودر کمپانی به بررسی ویژگی های اختلال شخصیت نمایشی می پردازیم.
فراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی (به انگلیسی: Histrionic personality disorder ) تحریک پذیر و هیجانی‌اند و رفتاری پررنگ و لعاب، نمایشی و برونگرایانه دارند. اما علی‌رغم رفتار متظاهرانه و پر زرق و برقی که دارند، اغلب نمی‌توانند دلبستگی عمیقی را به مدت طولانی حفظ کنند.

این بیماران، خود را همتای برترین ستاره‌های سینما می‌دانند و همواره ستاره متظاهر مجلس بوده، و با دلربایی، جذابیت‌های ظاهری، و اغواگری و عشوه‌گری می‌کوشند در کانون توجه باشند. آنان هیجان‌ها و روابطی پرشور، ولی در عین حال سطحی و پیوسته در حال تغییر دارند.
آنان مثلاً با فخر فروشی دربارهٔ داشتن سهام سازمان‌های بزرگ یا مهارت‌های ورزشی یا هنری، می‌کوشند توجه دیگران را به خود جلب کنند. علایق و نگرش‌های آنان به سهولت تحت تأثیر دیگران یا نقشی که هم‌اکنون ایفا می‌کنند، قرار می‌گیرد. آنان به سرعت، روابط صمیمانه پرشوری را برقرار می‌کنند، ولی به سرعت خسته شده و احساس می‌کنند که قدرشناسی کافی از آنان به عمل نیامده است.
شخصیت نمایشی همیشه طوری رفتار می‌کند که گویی در حال اجرای یک نمایش است. این افراد در ابراز هیجان غلو می‌کنند؛ برای مثال کسی که را که تازه دیده‌اند به گرمی در آغوش می‌کشند یا در جریان تماشای یک فیلم غمگین، به شکل غیر قابل کنترلی گریه می‌کنند.
این شخصیت نگاه کلی و سیاه و سفید به امور دارد. دارای گفتاری مبهم، خالی از جزییات و مبالغه‌آمیز می باشد. شخص نمایشی غالبا از طریق بحران‌های هیجانی، جذابیت و گیرایی، رابطه‌ی جنسی، اغواگری یا شکایت کردن، دیگران را فریب می‌دهد.

علائم اختلال هیستریونیک

احساساتی بودن و توجه طلبی مفرط به صورت الگویی فراگیر از اوایل بزرگسالی در زمینه‌های مختلف زندگی فرد گسترش می‌یابد. به صورتی که حداقل با ۸ مورد زیر در شخصیت هیستریونیک نمایان می‌شود:

در موقعیت‌هایی که مرکز توجه نیست، ناراحت می‌شود و در رنج و مشقت به سر می‌برد.
مشخصه تعاملش با دیگران، رفتار نامتناسب به صورت اغواگری جنسی یا تحریک کنندگی جنسی است.
ابراز احساساتش به سرعت تغییر می‌کند و سطحی می‌باشد.
همواره از ظاهر جسمی خود برای جلب توجه دیگران استفاده می‌کند.
سبک تکلمش به نحوه افراطی مبتنی بر حدس و گمان و فاقد جزئیات است
خودنما و نمایشی می‌باشد و در ابراز احساسات مبالغه می‌کند.
تلقین پذیر است، یعنی به راحتی تحت تأثیر افراد یا موقعیت‌ها قرار می‌گیرد.
روابط را صمیمی‌تر از آنچه واقعاً هستند، تصور می‌کند.

عوامل بروز اختلال شخصیت نمایشی

معمولا در خانواده هایی که پدر و یا مادر دچار اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک هستند، فرزندان نیز دچار این اختلال می شوند، اما هنوز دلیل اصلی آن مشخص نشده است. اما متخصصان بر این باورند که عوامل ارثی و تربیتی در بروز شخصیت نمایشی نقش دارند.
در ادامه عواملی که در مراحل رشد کودک ممکن است به بروز اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک منجر شوند اشاره کرده ایم:

مورد انتقاد واقع نشدن و یا تنبیه در سنین کودکی
توجه غیر قابل پیش بینی پدر و مادر
تشویق ها و توجهی که فقط برای رفتارهای خاصی به کودک داده می شود
توجیه کردن اشتباهات کودک و مثبت نشان دادن آنها در جمع و مهمانی ها
این رفتارها و دیگر رفتارهای مشابه منجر به بروز یک دوگانگی در کودک می شود که او نمی تواند تشخیص دهد کدامین رفتار صحیح و کدام رفتار اشتباه می باشد. برخوردهای غلط والدین تا سن بلوغ می تواند بر کودک تاثیرگذار بوده و اختلال شخصیت هیستریونیک را در او ایجاد کند.

روش های پیشنهادی در برخورد با شخصیت نمایشی

اگر با فردی در ارتباط هستید که دارای شخصیت نمایشی می باشد یا قصد ازدواج با شخصیت نمایشی را دارید، توجه به روش های پیشنهادی زیر در برخورد با او می تواند به شما کمک زیادی کند:

تلاش نکنید جهان‌بینی او را عوض کنید.
تصور نکنید رفتارهای وی مربوط به سوء نیت وی است.
بپذیرید تغییر در این شخصیت‌ها بتدریج اتفاق می‌افتد.
وی را موعظه نکنید.
درک کنید چه ترس‌‌ها و چه عقایدی ‌مبنای رفتارهای مشکل‌زای اوست.
یک تغییر نسبی و غیرکامل را از طرف او بپذیرید.
اجازه ندهید شخصیت‌های نمایشی شما را به بازی بگیرد.

درمان اختلال شخصیت هیستریونیک

درمان اختلال شخصیت نمایشی بسیار سخت است، چرا که آنها به هیچ وجه قبول نمی کنند که دارای مشکلی نیازمند درمان هستند. معمولا ویژگی هایی شخصیت نمایشی پروسه درمان را برای آنها سخت تر و غیر ممکن می کند.
اما زمانی که در زندگی با مشکلاتی همانند علائم افسردگی ناشی از شکست رابطه عاطفی برخورد می کنند، بلافاصله برای درمان افسردگی به جلسات مشاوره روانشناسی و روان درمانی مراجعه می کنند. در این زمان ها درمانگر علاوه بر رسیدگی به موضوع اصلی مراجع به درمان اختلال شخصیت نمایشی نیز می پردازد.
البته در موارد محدودی نیز برای درمان عوارض جانی اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک همچون افسردگی و اضطراب از داروهای ضد افسردگی و داور های ضد اضطراب نیز استفاده می شود.
فراموش نکنید که درمان اختلال شخصیت نمایشی از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که این اختلال بر روابط عاطفی و شغلی فرد در طولانی مدت تاثیر منفی می گذارد.