علت اختلال احتکار یا اختلال انبار کردن چیست و چگونه درمان میشود ؟

اختلال احتکار یا اختلال انبار کردن چیست ؟

افراد مبتلا به اختلال احتکار، در واقع به نوعی وسواس مبتلا هستند. آن ها به صورت افراطی به جمع آوری وسایل و لوازم اقدام می کنند. این افراد نمی خواهند هیچ کدام از لوازم خود را دور بیندازند حتی اگر کهنه، خراب و بدون استفاده شده باشند.

در واقع گمان می کنند که هر چیزی ارزش احساسی خاصی دارد یا ممکن است بعد ها مورد نیاز باشد پس از دور ریختن اشیا بسیار مضطرب می شوند. شیوع این اختلال حدود ۲ تا ۵ درصد است.

جمع کردن وسایل معمولا از سنین نوجوانی آغاز می شود. افراد مبتلا به این اختلال از خرید کردن و جمع کردن وسایل لذت می برند. در واقع این قبیل کارها در پاسخ به احساس افسردگی شدت پیدا می کند.

وسواس فکری عملی یکی از انواع اختلالات اضطرابی است که برای درمان آن روش های مختلفی با نتایج مطللوب وجود دارد.

دسته ای از افراد هستند که اشیا و وسایلی را که هیچ ارزش مادی یا معنوی برای آنها ندارند نزد خود نگه می دارند و هیچ وسیله ای را دور نمی اندازند. این افراد به اختلال احتکار مبتلا هستند.

به عنوان مثال از دور ریختن روزنامه باطله ای که متعلق به سال های پیش است خودداری می کنند، از ترس اینکه مبادا روزی به آن احتیاج پیدا کنند. احتمال همزمان شدن رفتار های احتکاری با آسیب های جسمی و اختلال های روانی دیگر مانند افسردگی، وسواس، کنترل تکانه و… اهمیت درمان را پررنگ تر می کند.

انواع اختلال احتکار

• احتکار کتاب (bibliomania) :

عبارت است از جمع آوری کتاب تا حدی که روابط اجتماعی یا سلامت فرد به خطر بیفتد. این افراد کتاب هایی را نگه می دارند که اصلا به دردشان نمی خورد. این افراد از یک کتاب چندین نسخه می خرند یا تعداد کتاب هایی که می خرند بیشتر از آن است که بتوانند بخوانند.

• احتکار حیوانات :

این افراد تعداد زیادی حیوان در خانه ی خود نگه می دارند بدون آنکه بتوانند خانه خود را تمیز نگه دارند یا از این حیوانات به خوبی رسیدگی کنند. این افراد به حیوانات خود به شدت علاقه دارند.

• احتکار اطلاعات :

این افراد هر چه را به دستشان می رسد، می خواهند نگه دارند، از دوستان و آشنایان خود دایم فایل های مختلف می گیرند و آنها را در هارد دیسک خود ذخیره می کنند. آنها اطلاعاتی را ذخیره می کنند که هرگز به آنها رجوع نخواهند کرد. آنها اطلاعات را حذف نمی کنند و اگر اطلاعات به طور اتفاقی حذف شود به شدت ناراحت و مضطرب می شوند.

علائم اختلال احتکار چیست ؟

نشانه های وسواس در هر کدام از انواع آن دارای ویژگی های مشترکی است. در ادامه به علائم اختصاصی اختلال احتکار اشاره شده است.

1. شخص به هیچ عنوان نمی تواند لوازم خود را حتی در مواردی که هیچ گونه ارزشی ندارند، دور بریزد.
2. فرد به صورت افراطی به خرید لوازم می پردازد و آن ها را نزد خود نگه می دارد، چرا که فکر می کند ممکن است برای روز مبادا مورد استفاده قرار بگیرند.
3. ناتوانی در دور ریختن لوازم باعث می شود تا خانه ی فردِ مبتلا بسیار نامنظم و آشفته شود.
4. در عملکرد بین فردی و اجتماعی فرد مبتلا مشکل جدی ایجاد می شود.

علل رفتارهای احتکاری چیست ؟

اصلی ترین علل ایجاد اختلال احتکار عبارت اند از:

• عوامل ژنتیک و وراثت:

رفتارهای احتکاری می تواند به علت مسائل ارثی باشد. البته تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.

• یادگیری مشاهده ای:

ممکن است فرد، رفتار های احتکاری را در نزدیکان خود مشاهده کرده باشد و آن ها را یاد گرفته باشد.

• عدم کنترل تکانه:

افراد مبتلا به این اختلال نمی توانند در مقابل وسوسه خرید کردن مقاومت کنند و همچنین توانایی ارزش گذاری دارایی های خود را ندارند. این مسأله می تواند به دلیل عدم توانایی در کنترل تکانه ها باشد.

• مشکلات دلبستگی:

افراد مبتلا به اختلال احتکار به جای دلبستگی به افراد ، به اشیا دلبسته می شوند. این مسأله می تواند به علت مشکلات دلبستگی و ارتباطی باشد.

معیارهای DSM 5 برای اختلال احتکار

A: فرد همیشه به سختی می‌تواند چیزهایی که دارد را دور بریزد یا از آن‌ها جدا شود. فرقی نمی‌کند که آن‌ها با ارزش باشند یا نباشند.

B: دلیل این مشکل این است که فرد احساس می‌کند باید چیزهایی که دارد را برای روز مبادا نگه دارد. از سوی دیگر می‌خواهد از رنج و دیسترس ناشی از دور ریختن آن‌ها خودداری کند.

C: ناتوانی از دور ریختن چیزها، کم‌کم به تعداد آن‌ها می‌افزاید و باعث شلوغ شدن و انباشته شدن آن‌ها در اتاق‌ها و دیگر بخش‌های خانه شود. به ویژه در جاهایی که رفت و آمد و دیگر کارهای روزمره در آن انجام می‌شود. به همین دلیل است که اتاق نشیمن تبدیل به یک انباری بی‌نظم و ترتیب می‌شود. اگر مکان‌های مهم خانه خلوتند برای این است که فرد دیگری آن بخش‌ها را تمیز و مرتب می‌کند.

D: احتکار باعث می‌شود در عملکرد اجتماعی، شغلی، خانوادگی و دیگر بخش‌های مهم زندگی فرد، رنج و نابسامانی پدید آید.

E: احتکار کردن و انبار کردن به دلیل مشکلات جسمانی و عارضه‌ی پزشکی نباشد. برای نمونه با آسیب مغزی، بیماری قلبی و عروقی و سندروم پریدر – ویلی قابل توجیه نباشد.

F: دلیل احتکار کردن با اختلال دیگری قابل توجیه نباشد. (برای نمونه: احتکار به خاطر وسواس‌های مرتبط با اختلال وسواسی – اجباری، کاهش انرژی در اختلال افسردگی عمده، دیلوژن‌ها در اسکیزوفرنی یا دیگر اختلالات سایکوتیک، نقص‌های شناختی در اختلال نوروکوگنیتیو شدید، محدودیت علاقه در اختلال طیف اوتیسم). این اختلال می‌تواند با برخی از اختلال‌‌های روانی دیگر همایندی یا Comorbidity داشته باشد.

درمان اختلال احتکار یا انبار کردن

درمان دارویی اختلال احتکار

یافته‌های پژوهش‌ها نشان داده‌اند که تنها یک سوم از بیمارانی که دچار احتکار هستند به دارو درمانی واکنش مثبت نشان می‌دهند. برای دارو درمانی اختلال احتکار از داروهای ضدافسردگی بهره گرفته می‌شود. داروهایی مانند کلومیپرامین، پاروکستین(پاکسیل)، فلووکسامین، سرترالین (زولفت) و سیتالپرام (سلکسا) از خانواده‌ی SSRI ها. این داروها می‌تواند اختلالات وسواسی و اجباری را کنترل کند ولی نمی‌تواند به طور کامل این اختلالات را درمان کند.

روان درمانی اختلال احتکار

برخی از روان‌شناسان بر این باورند که بهترین روش برای روان‌درمانی اختلال احتکار، درمان شناختی رفتاری یا همان CBT است. بسیاری از کسانی که به اختلال احتکار دچار بودند با این شیوه بهبود یافته و درمان شدند.

روان درمانی ERP که نوعی روان درمانی شناختی-رفتاری است، روی قرار دادن فرد در معرض محرک ها و ممانعت از پاسخ، تمرکز می کند. به نظر می رسد این نوع درمان بهترین درمان برای اختلال احتکار است.

روش دیگر برای درمان این است که به این افراد می آموزند که چگونه به درستی درباره مایملک خود فکر کرده و درباره آن تصمیم بگیرند. گروه‌ درمانی نیز یکی از روش‌هایی است که در بهبود اختلال احتکار موثر است اما باعث درمان کامل نمی‌شود.